Als je erop gaat letten, zie je het overal: in veel bruine kroegen vind je een schaal met hardgekookte eieren op de toog. Waar komt deze traditie eigenlijk vandaan?
Vader Abraham zong het al: bij het kleine café bij de haven is het enige wat je aan eten kunt krijgen een hardgekookt ei. Zeker in bruine kroegen vinden gekookte eieren gretig aftrek bij vaste gasten en hongerige passanten. Niet zo gek, want een ei is een goedkope manier om dronkenschap de kop in te drukken.
Over de herkomst van het bar-ei gaan verschillende verhalen de rondte: zo is er de mythe dat het ei geïntroduceerd werd toen er sprake was van een eieroverschot (in de 18de eeuw) en bleek het een handige maas in de wet in een tijd dat je als café geen alcohol mocht schenken zonder iets te eten aan te bieden.
Zeeliedenkroegen en smulkelders
Volgens historicus Maarten Hell, die samen met Charlotte Kleyn een boek schrijft over de geschiedenis van het uit eten gaan in Amsterdam, gaat de eiertraditie nog verder terug in de tijd: in de 17de en 18de eeuw werden er al hardgekookte eieren gegeten in zeeliedenkroegen en herenlogementen in de stad. Ook waren er ‘smulkelders’ bij het Damrak waar je even snel een gekookt eitje kon eten, het fastfood van die tijd. “In de 19de eeuw was er zelfs een gespecialiseerde eieren- en augurkenkroeg van Spekman in de Kalverstraat, bij de Jonge Roelensteeg. Voor vier eieren met zuur betaalde je nog geen kwartje.”
Het eitje door de eeuwen heen is nauwelijks aan inflatie onderhevig. Vandaag de dag betaal je er in de meeste Amsterdamse cafés hooguit 75 cent voor – een paar uitschieters daargelaten. Volgens Hell is de eiertraditie er in Amsterdam altijd, zij het fluctuerend, geweest. Zo zijn er ook relatief nieuwe cafés die de oude traditie weer van stal halen.
Zelf denkt Hell dat de eerste eierrevival in de Amsterdamse kroeg komt doordat de eieren breed voorradig waren. “Vanaf het omliggende platteland kwamen ze en masse naar Amsterdam, waar je ze kocht bij hoenderkopers. Een kookketel had iedereen, een ei was goedkoop en heeft zijn eigen verpakking. Ik vind het niet zo gek dat het zo populair is en was in de kroeg.”
Bron: Alice Boothby, Het Parool 9 juni 2023